Niemand twijfelt aan de opmars van biobased bouwen. Het gonst in de markt over innovatieve ketens tussen bouwers en boeren, die materialen als vlas, hennep en miscanthus laten verwerken tot isolatiemateriaal voor woningen. Hiermee werken we aan eerdere maatschappelijke opgaven, zoals het beperken van CO₂-uitstoot, het hergebruik van grondstoffen en het stimuleren van de lokale agro- en bouweconomie.

Er zijn genoeg positieve signalen, maar niets is zo belangrijk als bewijslast. Lopen we eigenlijk wel op koers met de doelstellingen van de Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB), of is er versnelling nodig op specifieke vlakken? Die vraag beantwoorden we in deze Benchmark, waarin we de feite en de belangrijkste resultaten van de monitor bespreken en toegankelijk interpreteren. Daarnaast geven we meer informatie over de stand van zaken van biobased bouwen in Nederland: wat is er tot nu toe al gedaan, welke goede voorbeelden zijn er onder andere vanuit projectontwikkeling en waar is nog winst te halen?

Tijd voor een monitor

De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland kreeg van het Ministerie van VRO de opdracht om de voortgang van de NABB te monitoren. RVO verzamelde informatie over de teelt van gevelgewassen, gaf een uitgebreide materialenmonitor vorm om inzicht te krijgen in het gebruik en het aandeel van biobased bouwmaterialen in de bouwsector én Nederlandse producenten en verwerkers werden ondervraagd over hun productie, het proces en productiecapaciteit. Hiervoor werden verschillende bronnen geraadpleegd, zoals gegevens en data van RVO, CBS, Building Balance en Nationale Milieudatabase. Lees verder op deze pagina.

Stijgende lijn

De monitor laat zien dat er een duidelijke stijging in het gebruik van biobased materialen is. Een forse groei in gebruik van houtbouw en materialen die ‘in opkomst’ zijn, zijn vlas, hennep en miscanthus. Daarnaast wordt er ingezet op toepassen van agrarische restromen zoals stro, waar jaarlijks een grote hoeveelheid van wordt geproduceerd. Deze materialen worden vooral in de nieuwbouw toegepast: 1,6 procent is het aandeel van biobased materiaal.

Nieuwbouw versus renovatie

In één adem noemen we dan het percentage nieuwbouwwoningen dat minimaal 30 procent biobased materiaal heeft: 1,2 procent. Relevant voor wie de doelstellingen van de NABB in zijn hoofd heeft. Want 1 procent was het doel voor 2024. Natuurlijk willen we ook weten hoe het ervoor staat in de renovatiemarkt, maar daarvan gaan we pas in 2025 relevante data zien. De verwachting is dat dit achterloopt op de nieuwbouwresultaten, omdat hier een grotere uitdaging ligt om traditionele al toegepaste materialen te vervangen met biobased alternatieven.

Op stoom?

Regionaal gezien gaat het vooral in Oost-Nederland lekker: hier zien we dat er meer dan 2,35% van de woningen minimaal 30 procent biobased materiaal heeft in de nieuwbouw, exclusief fundering. Minder goed gaat het in het Noord-Nederland, waar het percentage daalt naar 0,75 < 1,55. En de vaart moet er in West- en Zuid-Nederland pas echt in: daar is het percentage lager dan 0,75. Tegelijkertijd zien we ook in deze regio’s initiatieven ontstaan, waaronder de deal voor Noord-Oost Brabant, die nu op stoom komt.

Opschaalkansen en kip ei-verhaal

Bewustwording en kennisdeling over biobased bouwen blijven belangrijk om tot krachtige ketens te komen en op te schalen met de toepassing van biobased materialen. Daarnaast zijn er versnellingsmogelijkheden als we barrières wegnemen. Die zijn er nog in overvloed. Zo is er nog steeds sprake van lange doorlooptijden van vergunningen. En is er kritiek op hoe de MilieuPrestatie Gebouwen, waarmee de milieu-impact duidelijk wordt, omgaat met de waardering van biobased materialen. Opdrachtgevers geven op hun beurt aan dat ze nog zoekende zijn naar relevante Levenscyclusanalyses (LCA’s) in de Nationale Milieudatabase (NMD). Terwijl de investering voor zo’n LCA pittig is voor een fabrikant als de afzetmarkt nog klein is.

Perspectief verbreden

De volgende pagina’s brengen de hoogtepunten uit de monitor naar voren in overzichtelijke illustraties. Wie de data in één oogopslag bekijkt, veronderstelt wellicht dat de bouw- en vastgoedsector aan het begin staat van biobased bouwen en de projecten die hiermee samenhangen.  Maar de cijfers geven maar gedeeltelijk weer hoeveel ketens en projecten er ondertussen zijn opgestart: waar de NABB naar de Nederlandse markt kijkt en de ketens die in de regio’s zijn opgezet, verbreden we ons perspectief. In deze benchmark onderzoeken we daarom ook internationale ketens, bijvoorbeeld met omringende landen.

Je leest de belangrijkste data rondom biobased bouwen en de reflecties erop vanuit bouw-, landbouw en de bancaire sector in de Benchmark Biobased Bouwen. Download hem gratis op deze pagina.