Woningcorporatie Wonion is in 2008 begonnen om haar woningen te verduurzamen. Dit gebeurde eerst door haar woningen te isoleren, maar inmiddels kijkt ze naar de toepassing van natuurlijke en circulaire materialen. “De betaalbaarheid staat voor ons bovenaan, maar duurzame woningen zijn niet per se duurder”, vindt directeur Gerrolt Ooijman.

Foto (Wonion): Gerrolt Ooijman, directeur van woningcorporatie Wonion uit Ulft.  

“Duurzaamheid heeft niets met geld te maken. Het gaat om anders nadenken over dingen.” Dat vindt directeur Gerrolt Ooijman van Wonion. In 2008 begon deze woningcorporatie uit het Gelderse Ulft, met 4.000 sociale huurwoningen, om haar woningvoorraad te verduurzamen. Dit gebeurde eerst op het gebied van de energietransitie, dus door de woningen zo goed mogelijk te isoleren. Vervolgens wilde Wonion meer doen, vertelt Ooijman. “Er is zo veel meer te verbeteren dan enkel de isolatie van woning, zoals het materiaalgebruik, een groene leefomgeving, de hittebestrijding en het gebruik van water. Uiteindelijk gaat duurzaamheid om de aarde en om mensen en hun gezondheid. De woningen moeten uiteraard betaalbaar zijn, dat staat voor ons bovenaan, maar een duurzame woning is niet per se duurder dan de traditionele manier van woningen bouwen.” 

Duurzaamheid heeft volgens hem niet met geld te maken. “Het gaat om anders over dingen na te denken”, legt hij uit. “We willen projecten steeds vaker starten met wat we al hebben en dat zo goed mogelijk inzetten. We merken echter dat heel veel wordt toegevoegd aan bijvoorbeeld apparatuur. Dit is bijvoorbeeld het geval bij warmtepompen, terwijl het nog niet duidelijk is of warmtepompen wel écht de techniek van de toekomst zijn. En soms zijn materialen ook goed zoals ze zijn. We hoeven niet per se in woningen goed dubbelglas te vervangen door tripleglas, maar beter eerst het overige deel van de gebouwschil verbeteren.”

Foto (Wonion): Een deel van de bakstenen in de nieuwbouwwoningen aan de Heuvelstraat in Silvolde zijn afkomstig van gesloopte woningen. 

Natuurlijke materialen

Met het toepassen van biobased materiaal om woningen te isoleren ging Wonion in 2022 van start. Destijds gold Ooijman als initiatiefnemer en aanjager van het project ‘Samen Biobased Bouwen’, om agrarische (rest)stromen als bouwmateriaal in te zetten. “Biobased materiaal biedt gezondheidsvoordelen en we wilden de keten van land tot pand verbinden”, legt hij uit. “Daarom zijn we met dit project in deze regio gestart. In diezelfde periode begon ook Building Balance, maar we hebben nooit tegen elkaar gestreden. We richten ons op de regionale keten in de Achterhoek en Jan Willem van de Groep (mede-initiatiefnemer van Building Balance) komt bij ons vandaan.”

Inmiddels past Wonion stro toe bij het isoleren van de daken van haar woningen. Bij de keuze voor biobased materiaal geeft Ooijman wel aan om bij de beplanting aan het landschap van de toekomst te denken. “Hennep is een goed isolatiemateriaal en gaat in de beplanting mee in dezelfde cyclus als mais. Ook miscanthus is een goed isolatiemateriaal, maar kan 1,80 meter tot 2 meter hoog worden. Het is dan de vraag of we overal in Nederland miscanthusbossen willen hebben.” Hij ziet liever niet dat bouwbedrijven massaal en veelvuldig bamboe als biobased bouwmateriaal in woningen gaan toepassen. “Bamboe past niet in het huidige Nederlandse landschap en staat wellicht op grond waarop boeren beter voedsel kunnen telen.”

Met het bouwen met hout begon Wonion al in 2016, maar dit komt echter pas de afgelopen jaren van de grond. “Zo’n tien jaar geleden wilden we al wel bouwen met hout, maar toen lukte het nog niet. Of de bouwbedrijven of wellicht wijzelf waren er destijds nog niet klaar voor”, vertelt hij. “Inmiddels is het anders en hebben we de afgelopen vier projecten laten bouwen met hout. Ons streven is om al onze projecten in houtbouw te laten uitvoeren.” Het bouwbedrijf Tala voerde deze projecten uit. “Dit bedrijf heeft duurzaamheid hoog in en vaandel en denkt met ons mee. Tala bouwt modulaire woningen en wil een duurzaam product leveren. We werken graag en vaak met kleinere lokale aannemers, die hun eigen concepten in de regio ontwikkelen. We merken hierbij wel dat al die kleinere bedrijven nog niet gewend zijn om hun bouwproducten haalbaar en betaalbaar te maken, terwijl dat wel een belangrijke stap is om voor massa te kunnen zorgen en snel veel houten woningen te kunnen bouwen.”

Circulair bouwen

Een ander streven dat Ooijman met Wonion heeft is om circulair te gaan bouwen. Hiervoor is het aanbod van hoogwaardige circulaire materialen echter nog te gering, zo geeft hij aan. “We hebben al wel een keer gebruikt sanitair in een nieuwbouwproject toegepast”, vertelt Ooijman. “Het bouwbedrijf in kwestie noemde dit destijds ‘sanitair met ervaring’.”  

Inmiddels denkt de corporatie eraan om een project te starten met de toepassing van in eerste instantie circulaire materialen. “En als het bouwen met circulaire materialen niet lukt niet, dan stappen we over op biobased materialen. Het zal tijd vragen, maar zo willen we erachter komen waar we tegenaan lopen.” Bij circulair bouwen draait het volgens hem voornamelijk om de juiste partnerschappen. “Het is de vraag of een vloer of een klimaatinstallatie na het verplaatsen nog steeds dezelfde kwaliteiten en eigenschappen heeft en wie hiervoor garanties afgeeft. Een deel van het risico is van ons, maar we zoeken ook bedrijven die ons hierbij willen ondersteunen”, legt hij uit. “We vinden dat we hierin een stap moeten zetten, anders gaat het nooit gebeuren. Andere corporaties zetten weer stappen op het gebied van zorg, wij hebben ervoor gekozen om ons op dit onderwerp te onderscheiden.”

Foto (Wonion): Bouwbedrijf Tala bouwt modulaire woningen, onder meer voor een project in Terborg van Wonion. 

Zo veel mogelijk hergebruik

De nieuwbouwwoningen aan de Heuvelstraat in Silvolde beschouwt hij als voorbeeldproject op het gebied van circulariteit en duurzaamheid. “Samen met onder meer gemeente Oude IJsselstreek was het van begin af aan ons doel om een hek om dit project te zetten en zo veel mogelijk gebruikte materialen uit de te slopen woningen opnieuw te gebruiken”, geeft hij aan.

“Het zijn allemaal nul-op-de-meterwoningen, met natuurlijk isolatiemateriaal. Daarnaast liggen de dakpannen van de gesloopte woningen op de nieuwbouwwoningen en ook een deel van de gebruikte bakstenen komen van de gesloopte woningen. Verder wordt bij dertien woningen de wc gespoeld met gezuiverd douchewater en hebben we de bewoners inspraak gegeven in de groene inrichting van de straat.” Dit alles was echter niet eenvoudig, geeft Ooijman toe. “We zijn zo’n tien jaar geleden aan dit project begonnen en het heeft veel tijd en energie van onze volledige organisatie gekost. De ontwikkelingen op het gebied van circulariteit waren destijds nog niet zo ver. Als we dit weer zouden doen, komen we waarschijnlijk weer verder op het gebied van circulariteit en kost het ons waarschijnlijk minder tijd en energie. Van dit soort projecten blijven we leren.” 

Tekst: Tim van Dorsten