De energietransitie stelt ons stroomnet zwaar op de proef. Netcongestie, de explosieve groei van elektrische voertuigen en de toename van zonne- en windenergie zorgen voor pieken en dalen die het bestaande systeem nauwelijks kan bijbenen. In dat krachtenveld komt een stille kracht naar voren als sleutel tot flexibiliteit: microgrid, een belangrijke speler in het nieuwe energielandschap. 

Door Hans Smid, Vice President Digital Energy België & Nederland bij Schneider Electric.

In de energiewereld is één ding duidelijk: microgrids zijn een essentiële bouwsteen voor het toekomstige energiesysteem. Ze bieden een ongeëvenaarde mate van flexibiliteit. Niet alleen voor commerciële gebouwen en faciliteiten, maar ook voor bredere maatschappelijke en infrastructurele behoeften.

Wat maakt microgrids zo krachtig? Ze leveren direct voordeel op locatie, ondersteunen netbeheerders bij het balanceren van een grillige energievraag. Daarnaast spelen ze slim in op de groeiende elektrificatie en versnellen ze de energietransitie.  

Van eenrichtingsverkeer naar tweerichtingsdenken

Het traditionele elektriciteitsnet functioneert al decennialang top-down: energie stroomt van grote centrales naar eindgebruikers. Maar die logica wankelt nu steeds meer, omdat consumenten ook producent worden van hun eigen energie via bijvoorbeeld zonnepanelen, batterijen of warmtepompen. Daardoor wordt de energievraag dynamischer, en ontstaat er behoefte aan systemen die zowel kunnen afstemmen als terugleveren.

Om die variabiliteit op te vangen, is flexibiliteit aan beide kanten van het net nodig. Hoewel er al flink wordt geïnvesteerd in flexibele infrastructuur aan de aanbodzijde, ligt de grote kans in de flexibiliteit achter de meter — dus in en rondom gebouwen en terreinen zelf.

Microgrids versterken flexibiliteit aan de vraagkant

Microgrids vervullen hierbij een cruciale rol. Ze zorgen vanaf dag één voor lokale voordelen, zoals lagere energiekosten, hogere betrouwbaarheid en meer grip op energieverbruik. Wanneer ze gekoppeld worden aan het bredere net, profiteren niet alleen de gebruikers zelf, maar ook de netbeheerders en omwonenden. Dit bevordert de netstabiliteit, maakt gerichtere investeringen mogelijk en ondersteunt beter capaciteitsbeheer.

Lokale opslag, slimme schakeling

Omdat microgrids decentrale hernieuwbare energiebronnen combineren met opslagcapaciteit, kunnen ze energie tijdelijk vasthouden en op het juiste moment terugleveren aan het net. Eigenaren van commerciële gebouwen krijgen hierdoor de mogelijkheid om hun energieverbruik flexibel af te stemmen op het moment en te kiezen uit verschillende bronnen afhankelijk van beschikbaarheid of kosten. Bovendien is het makkelijker om kosten te beheersen door lokaal op te wekken en op te slaan, deel te nemen aan vraag-responsprogramma’s als de netdrukte piekt en de veerkracht te vergroten bij storingen of netproblemen.

Netbeheerders kunnen op hun beurt profiteren van microgrids als ‘virtuele energiecentrales’ (Virtual Power Plants), die collectief capaciteit leveren bij piekbelasting. Zo kunnen investeringen in dure piekcentrales beperkt blijven. Flexibele capaciteit achter de meter wordt dan strategisch inzetbaar, gestuurd op actuele marktsignalen.

Flexibiliteit zonder zware infrastructuurinvesteringen

Terwijl netbeheerders hun infrastructuur moderniseren voor een toekomst met meer hernieuwbare bronnen en zwaardere belasting (zoals EV’s), zijn microgrids een goede aanvulling. Ze stellen hen in staat om de urgentie van grootschalige netwerkversterkingen te verlagen en tegelijk operationele flexibiliteit te vergroten.

Nieuwe bedrijfsmodellen zoals Energy-as-a-Service maken het bovendien mogelijk om microgrids te implementeren zonder hoge initiële investeringen. Daarmee worden ze toegankelijker voor bedrijven, instellingen en overheden die willen verduurzamen én hun energiezekerheid willen verhogen.

Hoe bereiken we flexibiliteit?

Voor microgrids is het essentieel een ecosysteem te hebben van slimme platforms die verzamelen, voorspellen en optimaliseren om de flexibiliteit aan de vraagkant te ondersteunen:  

• Een energiebeheersysteem die netinteractief bouwen mogelijk maakt, regelt bijvoorbeeld dynamische belastingen en bronnen op locatie, waaonder microgrids, batterijopslag en DER’s (distributed energy resources), om zo de prestaties van een faciliteit te optimaliseren.
• Software voor het beheer van de energievoorziening biedt inzicht in de ‘gezondheid’ van het elektrische systeem. Zo worden de uptime en efficiëntie gemaximaliseerd. De naadloze integratie tussen microgrids en het grotere elektriciteitsnet stelt beheerders in staat om VPP's aan te spreken voor vraagrespons of frequentieregeling. 
• Geavanceerde DERMS (energy resources management systems) helpen de betrouwbaarheid, stabiliteit, veiligheid en efficiëntie van het elektriciteitsnet te garanderen in aanwezigheid van DER's.

Laten we het heft in handen nemen en zelf te kiezen voor flexibiliteit op het net door bijvoorbeeld microgrids en te kiezen voor netinteractieve gebouwen.