Een brandweerkazerne verduurzamen – waarom is dat belangrijk? Voor de Veiligheidsregio Utrecht (VRU) is het antwoord duidelijk: toekomstbestendige gebouwen verlagen de energiekosten, verbeteren het werkklimaat en dragen bij aan de energietransitie. In samenwerking met de gemeente Zeist en Unica werd de kazerne gasloos en energiezuinig gemaakt, zonder concessies aan veiligheid en inzetbaarheid.

“Een duurzame kazerne betekent niet alleen een lagere energierekening, maar ook een gezondere werkomgeving en een positieve impact op de energietransitie,” zegt John de Vries, facilitair manager bij de VRU. “Dit project laat zien dat verduurzaming en functionaliteit hand in hand kunnen gaan.” Wat begon als een simpele opdracht – de kazerne van het gas afhalen – groeide uit tot een innovatieve verduurzaming. De uitdaging? Het realiseren van een energie-efficiënt gebouw, binnen de bestaande netcapaciteit en met inachtneming van strenge veiligheidsnormen.

De uitdaging

Bij de verduurzaming van de brandweerkazerne in Zeist moesten meerdere obstakels worden overwonnen:

• Beperkte netcapaciteit: De aansluiting kon niet worden verzwaard en opgewekte zonne-energie kon niet worden teruggeleverd.
• Strenge veiligheidsnormen: Energieopslag in batterijen moest voldoen aan extra veiligheidsnormen.
• Geen bodemopslag: Alternatieven zoals aardwarmteopslag waren niet mogelijk vanwege de doorlooptijd.
• Budget & efficiëntie: De verduurzaming moest niet alleen duurzaam, maar ook financieel haalbaar blijven.

Door een integrale aanpak en slimme technologieën wist Unica samen met de VRU en de gemeente Zeist een toekomstgerichte én haalbare oplossing te realiseren. Alle werkzaamheden zijn uitgevoerd in een kazerne waar de exploitatie 24/7 moest draaien. Onderdeel van die aanpak was het verkrijgen van inzicht in de flexibiliteit van het energieverbruik. Een scan zoals de Flex Energiescan van Unica helpt om netcapaciteit beter af te stemmen en verbruikspieken slim op te vangen.

Visie op verduurzaming

De keuze om te verduurzamen was niet alleen ingegeven door wettelijke verplichtingen, maar ook door een bredere visie op toekomstbestendig vastgoed. De Veiligheidsregio Utrecht zet in op energie-efficiëntie en CO₂-reductie in haar vastgoedportefeuille. De brandweerkazerne in Zeist dient als voorbeeld voor andere kazernes en overheidsgebouwen. "Een duurzame kazerne betekent niet alleen lagere energiekosten, maar ook een gezondere werkomgeving en een positieve bijdrage aan de energietransitie," aldus John.

De oplossingen

In nauwe samenwerking met de VRU en de gemeente Zeist realiseerde Unica een integrale aanpak die resulteerde in een toekomstbestendige kazerne. De maatregelen:

• Zonnepanelen & energieopslag: Het dak wordt nog voorzien van zonnepanelen en een energieopslagsysteem (EOS) 100 kWh, wat overtollige energie opslaat.
• Warmtepompen: De bestaande koelmachine was op 2/3 van zijn levensduur en is vervangen door een warmtepomp. Het warm tapwater wordt opgewekt door een warmtepompboiler in combinatie met zonnecollectoren en er zijn drie extra warmtepompen geïnstalleerd voor verwarming.
• Warmteterugwinning: De ventilatie van de uitrukgarage is voorzien van warmteterugwinning. In de ruimtes met variabele bezetting is een op luchtkwaliteit gestuurde ventilatie aangebracht. De verdiepingen die buiten kantoortijd niet in gebruik zijn, worden buiten kantoortijd luchtzijdig geknepen, zodat deze extra lucht niet verplaatst en geconditioneerd hoeft te worden.
• Slim energiebeheer: Een Energie Management Systeem (EMS) stemt alle installaties op elkaar af en voorkomt onnodige belasting van het stroomnet.
• LED-verlichting & automatisering: Slimme verlichting met sensoren verlaagt het energieverbruik en verhoogt het comfort.

Met deze maatregelen blijft de kazerne operationeel, duurzaam én kostenefficiënt. Omdat volledig gasloos nog niet haalbaar was, blijft de Cv-installatie als back-up operationeel voor de allerkoudste dagen.

Resultaten

De impact van deze verduurzaming is direct merkbaar:

• 90 procent minder gasverbruik: De kazerne is vrijwel volledig gasloos
• Energiebesparing zonder netverzwaring: Door slimme opslag wordt piekbelasting voorkomen.
• Realtime inzicht in energieverbruik: Een dashboard toont continu de prestaties van de installaties.
• Betere werkomgeving: Slimme ventilatie en temperatuurregeling verhogen het werkcomfort.

Lessen & inzichten

Dit project heeft waardevolle inzichten opgeleverd:

• Van losse maatregelen naar een integraal plan: Door technieken slim te combineren, ontstond een efficiënte en toekomstbestendige oplossing.
• Samenwerking is de sleutel: Gemeente Zeist, de VRU en de technische experts werkten nauw samen om de beste keuzes te maken.
• Innovatie loont: Door gebruik te maken van geavanceerde simulatiesoftware en slimme energieoplossingen konden technische uitdagingen worden overwonnen.
• Toekomstbestendig vastgoed vraagt om flexibiliteit: De gekozen installaties en technieken zijn modulair, zodat toekomstige innovaties makkelijk kunnen worden geïntegreerd.

John is enthousiast over het project: "We hebben een enorme stap gezet in duurzaamheid, zonder in te leveren op functionaliteit. Dankzij slimme technologieën en een goede samenwerking – met onder andere Unica -  is het project een succes geworden. Dit is een mooi voorbeeld van hoe verduurzaming en veiligheid hand in hand kunnen gaan."