Nu de stand van zaken rondom circulair bouwen en het toepassen van secundaire materialen bekend is dankzij de ICER-rapportage, is het alle hens aan dek. Voor de vraagzijde van de markt ligt er de uitdaging om circulair bouwen beter te belonen en voor de aanbodzijde de schone taak om hier innovaties voor uit te brengen met opschalingspotentieel. Maar hebben we hierbij ook voldoende oog voor het materiaal dat we toepassen en het ‘afval’ dat daarbij ontstaat?

“Het materiaal dat we niet meer nodig hebben bij de bouw gooien we nu vaak klakkeloos weg, terwijl het terug de keten in kan.” Het is een eyeopener. We spreken Bauke Geuzebroek van Knauf, die al snel duidelijk maakt dat er een kans is als het gaat om circulair bouwen: het minimaliseren van afval en het opnieuw inzetten van materiaal. Anderhalf jaar geleden nam zijn organisatie het initiatief om een ophaal en recycling service te starten, om verspilling te reduceren. “Het startschot paste perfect in onze doelstelling om een circulaire koploper in ons vakgebied te zijn. We zagen een uitdaging om gips weer op de juiste manier terug de keten in te brengen. En we wisten dat we daarvoor aan de slag moesten met bewustwording.”

Want: gips dat niet meer nodig is op de bouwplaats, verdwijnt nu vaak in een container. En gaat niet terug de keten in maar – in het ergste geval – naar de verbrandingsoven. Dat moet en kan anders, zo vindt Bauke. “Het afval dat ontstaat op de bouwplaats is bruikbaar. We onderscheiden verschillende stromen, waaronder restafval en sloopafval. Restafval is van een andere kwaliteit dan sloopafval, maar dat wordt nog niet altijd als zodanig beseft. Op dat vlak wilden we bewustwording creëren en de mogelijkheid om op een andere, betere manier om te gaan met afval.”

Eerste slag slaan

De eerste stap in het reduceren van afval is zorgen dat er zo min mogelijk van ontstaat. Door materiaal op maat te leveren en in precies de goede hoeveelheid, wordt al een eerste slag geslagen. ‘PerfectControl’ is ons systeem dat voor zo min mogelijk afval op de bouwplaats moet zorgen. Daarnaast zijn we een samenwerking aangegaan met PreZero om het afval dát ontstaat, zoveel mogelijk in de keten te houden. Zij zien, net als ons, de waarde van het materiaal in de keten houden en zo min mogelijk producten weggooien.” En over het belang van de samenwerking zegt Bauke: “Zonder dit partnership kunnen we het materiaal en bijvoorbeeld ook het verpakkingsmateriaal niet terugnemen, om het in de toekomst weer opnieuw te gebruiken.”

De initiatieven zijn een antwoord op de vraag van opdrachtgevers die geen of zo min mogelijk afval meer willen op de bouwplaats. Emissie- maar ook afvalvrij, met zo min mogelijk overlast voor omwonenden en een beperkte impact op het milieu. Dan doemt de vraag op: waarom pakt de sector dit niet al jarenlang op? “We zijn het niet gewend”, geeft Bauke aan. “Want afval is voor velen afval. En wordt niet gezien als iets dat goed genoeg is om opnieuw te gebruiken als product. Als wij in Nederland de ambitie hebben om naar een circulaire economie te gaan, dan hebben we restmateriaal nodig als grondstof.

Verbeterpotentieel ontginnen

Er worden volgens Bauke vaak twee dingen door elkaar gehaald: “Sloopafval moet een kwaliteitsverhoging krijgen en kan niet meteen terug de keten in. Daarnaast is er materiaal dat wordt weggegooid, dat nog prima hergebruikt kan worden. Het zogenoemde restmateriaal.”

Dan legt Bauke uit met welk percentage restmateriaal er wordt gerekend: “8 tot 10 procent, dus dat is significant.” Het is inderdaad een fors percentage materiaal dat zomaar op de afvalhoop komt te liggen. Maar als het hergebruik eenvoudig was, zou iedereen het al lang doen. Wat is dan het gedoe dat bijvoorbeeld afbouwers tegenhoudt? Bauke verplaatst zich in de dagelijkse realiteit voor afbouwers: “Bij verwerking van veel bouwproducten wordt meer besteld dan daadwerkelijk wordt gebruikt. Je hebt altijd te maken met snij- of breukafval of overmaat. Dat er niet altijd naar recycling wordt gekeken is vaak een kostenkwestie. Het is soms duurder om materiaal goed gescheiden af te voeren.”

Het kan wél

Zoals gezegd er wordt vaak veel meer materiaal besteld dan nodig is. Bauke: “Maar we willen vooral de nadruk leggen op partijen die ons circulaire gedachtengoed onderstrepen. En die laten zien dat deze aanpak van afvalvermindering en terug de keten inbrengen waarde heeft.”

We krijgen van Jasper Wisselink van Fleurbaaij uit Aalten de ervaring uit de eerste hand te horen. Eerst kijkt Jasper terug naar het moment waarop hij voor het eerst te maken kreeg met de ophaal en recycling service van Knauf. “Als klant van Knauf vernamen wij dat ze dit initiatief in samenwerking met PreZero ontwikkelden. Die oplossing bleek goed te corresponderen met een vraag die wij kregen vanuit een aannemer. Hij wilde inspelen op de wens van een opdrachtgever om ambities in te vullen op het gebied van circulariteit.”

Impact maken

Zo gezegd, zo gedaan, geeft Jasper aan: “We stellen een container beschikbaar op de bouw, waar we afval van gipsmateriaal verzamelen. Op deze manier zorgen we ervoor dat het mogelijk wordt om materialen te hergebruiken en opnieuw de cirkel in te krijgen. Als wij klaar zijn met het afval inzamelen in de container, melden we hem af en komt PreZero hem ophalen en vervangen met een nieuwe container.” Het klinkt allemaal eenvoudig en Jasper verzekert ons dat het ook zo werkt: “Op deze manier nemen we onze verantwoordelijkheid en maken we impact.”

Tekst: Marvin van Kempen