Hoonhorst werd in 2010 winnaar van de wedstrijd Duurzaam Dorp Overijssel 2010. Op het Duurzaam Gebouwd Congres 2011 toonde Timo Veen van de stichting Duurzaam Hoonhorst de weg naar zelfvoorzienendheid in 2050. Dit  artikel verscheen eerder in het magazine Duurzaam Gebouwd.

“De wedstrijd Duurzaam Dorp is door de provincie Overijssel in het leven geroepen omdat de provincie bezorgd is over zaken als leefbaarheid”, schetst Timo Veen van de Stichting Duurzaam Hoonhorst. 

“Duurzaamheid wordt gauw vertaald in componenten als biomassa, zonnepanelen en windenergie, maar het begrip is veel breder. De leefbaarheid op het platteland staat hoog op de provinciaalse agenda. De provincie is bevreesd voor een scenario zoals op het Franse platteland waar de dorpen leeglopen en de woningen uiteindelijk als vakantiehuizen worden opgekocht.”

Veen: “De provincie is vervolgens op zoek gegaan naar burgerinitiatieven. Ze hebben de gemeentelijke laag er bewust buiten gehouden, omdat ze voorzagen dat er anders alleen subsidieaanvragen binnen zouden komen.” 

Leefbaarheid vergroten
Een van die burgerinitiatieven was de Stichting Duurzaam Hoonhorst. Veen schetst dat de stichting hetzelfde voorstaat als de provincie en ook de gemeente Dalfsen."Als burgerinitiatief willen we dat mensen hun hele leven in ons dorp kunnen wonen. We willen de leefbaarheid vergroten."

Veen: "Nu zien we bijvoorbeeld dat als ouderen hulpbehoevend worden, ze aangewezen zijn op rondom liggende dorpen. We willen een systeem ontwikkelen waarin mensen langer in ons dorp kunnen blijven wonen. Met daarvoor geschikte appartementen, een wijkzuster,  hulp op afstand en een internetwinkel voor de boodschappen.”

Economische component
Veen ziet bijvoorbeeld ook de ZZP’ers en ondernemers uit het veertienhonderd inwoners tellende Hoonhorst richting Zwolle gaan iedere dag. “Dit is puur omdat het dorp geen snel internet heeft in het buitengebied. We willen natuurlijk die economie in Hoonhorst hebben. Dat snelle internet is een van de projecten die nu in uitvoering is."

Voordeel is dat ook oudere mensen dan gebruik kunnen maken van zaken als Skype en speciale domotica, vertelt Veen. "Om met de wijkarts of de verpleegster contact te zoeken. Met een sociale gemeenschap  en een lopende economie komt het met de ecologie vanzelf goed, is onze mening.”

De stap naar minder energiegebruik en gebruik van restwarmte paste goed in de triple P-strategie die de stichting hanteerde en vertaalde in een bitboek met de naam Groen, Gezond en Gemeenschappelijk, later is daar de component Gezellig aan toegevoegd. 

Veen: “We hebben zeventien verschillende projecten gelanceerd. Dit begon met het maken van een nulmeting om te weten waar we stonden of zowel energetisch gebied als ook op sociaal gebied. We hebben nu projecten lopen als collectief isoleren, energie uit dierlijke mest halen, warmte uit compost,  het verduurzamen van het Kulturhus en een zonnepanelenactie.”

Overkoepelend thema
Gedragsverandering van de burgers is voor de stichting dan ook het overkoepelende thema. Veen: “We hebben vorig jaar een beurs georganiseerd. Er waren twintig bedrijven die allerlei vernieuwingen in de bouw lieten zien. Je moet dan denken als zaken als isolerende maatregelen, led-lampen, een wtw-unit in de douchebak. Om de mensen te triggeren hadden we een inruilactie. Ze kregen voor hun gloeilamp gratis een led-lamp in de plaats. We hadden er honderdenvijftig klaarliggen en die waren binnen twee uur op.” 

Die anderhalve miljoen subsidie was daarbij een welkome hulp. “Alleen we wilden wel voorkomen dat we dat als Sinterklaas uit liepen te delen”, aldus Veen. “We willen daarin zo zorgvuldig mogelijk te werk gaan. We doen dat door acties als collectief uit te rollen: zoals zonnepanelen aanschaffen of je spouwmuren isoleren.”

Verder zijn er EPA-maatwerkadviezen uitgegeven. Veen: “Daarin hebben we  gegarandeerd dat als het geld van Agentschap NL op zou zijn, we borg zouden staan en dat de deelnemers die tweehonderd euro terug zouden krijgen. We hadden het trouwens nog niet aangekondigd of Agentschap NL zette de subsidie stop. Van de 250 potentiële kandidaten zijn er uiteindelijk tachtig Epa-adviezen uitgevoerd.”

Composthoop
Met de warmte die vrijkomt van een professionele composthoop heeft de stichting Duurzaam Hoonhorst ook plannen. “De warmte die nu de lucht in gaat die gaan we afvangen. Daar willen we snoeiafval mee gaan drogen. Dat afval krijgt daardoor  een hogere energetische waarde. We willen met dat hout de sportkantine, de kerk en de school verwarmen."

Verder gaan we biovergisting mogelijk maken, vertelt Veen. "En tot slot gaan we warmte in de bodem stoppen. Daar gebruiken we dan twee waterbekkens voor. In de toekomst kunnen we ongeveer twintig woningen verwarmen uit de composthoop. Het is niet uniek wat we doen, maar vooral slim nadenken. Kijk naar wat lokaal aanwezig is en gebruik dat als uitgangspunt.”

Do’s en don’ts voor burgerinitiatieven
-         Speel geen Sinterklaas met subsidies.
-         Koester de vrijwilligers. Zij zijn de ambassadeurs en maken of breken het initiatief.
-         Probeer professionaliteit uit te stralen. Ontvang bedrijven niet aan de keukentafel.
-         Je hebt een lange adem nodig. Je moet erin geloven, lef en incasseringsvermogen hebben.
-         Durf  omgekeerd te denken.
-         Leg de focus op de lange termijn. Zoiets maakt dat een partij als de gemeente het initiatief niet als    bedreigend ervaren.

Meer informatie: www.duurzaamhoonhorst.nl
Bestellen Magazine Duurzaam Gebouwd

Foto's
1 De zonnepanelen op het dak van Marinus Zwerink