Biobased in perspectief

Biobased in perspectief

Een duurzame samenleving is gediend bij goede materialen. 'Goed' is een rekbaar begrip maar in de context van duurzaamheid gaat het om materialen die functioneel zijn en zo gemaakt kunnen worden dat de wereldvoorraad aan grondstoffen niet raakt uitgeput. Biobased materialen zijn hier een voorbeeld van, maar een nuancering past.   

Voor biobased materialen spelen hernieuwbaarheid en de netto CO2-emissie een rol. Bij vernieuwbare grondstoffen wordt al snel gedacht aan biotische materialen (bijv. hout, vlas, riet) of aan fluxen (wind- of zonne-energie), maar in essentie gaat het om iedere grondstof waarvan het verbruik niet leidt tot uitputting van de natuurlijke voorraden.

De EZ-catalogus ‘’biobased bouwmaterialen’’ benoemt minerale bouwcomposieten (zoals vezelcement, gipsvezelplaat) omdat daar biomassa aan is toegevoegd, maar ook leem en klei. Logisch, want onderzoek door Deltares toonde aan dat het gebruik van klei lager of gelijk is aan het niveau van aanvulling. Conclusie: rivierklei is een vernieuwbare grondstof.

De groene motor
De Biobased Economy Info sheet van de Animal Sciences Group van Wageningen UR biedt hernieuwbare grondstoffen pas die status als ook sprake is van regionale productie, verwerking en transport, de mogelijkheid tot hergebruik en als de winning niet nadelig voor het landschap is. Kleiproducten voldoen aan al deze voorwaarden. Sterker: kleiwinning geldt als dé groene motor voor nieuwe riviernatuur. Niet zonder reden ondervindt deze waardevolle en hoogwaardige nieuwe natuur stevige bescherming (Natura 2000, EHS).

Kleiwinning geeft veel nieuwe natuur

De netto CO2-emissie is een ander aandachtspunt voor de biobased kwalificatie. Vrijwel alle ónbehandelde biobased materialen zijn zeer gevoelig voor weersinvloeden (vocht, uv-licht, wind). Om beter gewapend te zijn tegen de zware condities bij buitentoepassingen (gevel, dak, straat) wordt klei gebakken en worden producten met biomassa (periodiek) verduurzaamd of bijv. thermisch gemodificeerd.

Genuanceerde benadering
Hierdoor vervagen de verschillen tussen de netto CO2-emissies die aan de materialen toerekenbaar zijn. Dat wordt nog sterker als de emissies worden omgeslagen over de geautoriseerd gemiddelde levensduur. Voor veel materialen is dat 30, 50 of 75 jaar. Voor de keramische dakpan is het 100 jaar en voor (straat-) baksteen zelfs 125 jaar (of langer!). De betreffende LCA’s spreken verder voor zichzelf en maken duidelijk dat de duurzaamheid van materialen een genuanceerde benadering vergt.

Conclusie is dat de toepassing van biobased materialen bijdraagt aan een duurzame samenleving. Wel past de nuancering dat een alles en iedereen uitsluitende focus op biobased materialen de samenleving te kort kan doen.

Auteur: Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c260
Architecten gaan voor biobased bouwambitie

Architecten gaan voor biobased bouwambitie

Tijdens een feestelijke bijeenkomst op 3 juni bij het Architectuurcentrum Rondeel in Deventer committeerden zestien architecten- en bouwkundige tekenbureaus uit ...

Lees verder

c21 c225
'Zet behandeling Wet collectieve warmte voort' 

'Zet behandeling Wet collectieve warmte voort' 

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) doet een oproep om de Wet collectieve warmte voort te zetten. 

Lees verder

c21 c40 c185 c225
Rotterdamse corporatie heeft ideeën om circulaire bouw te stimuleren

Rotterdamse corporatie heeft ideeën om ...

Het lukt Woonstad Rotterdam goed om woningen met een laag energielabel met isolatie- en duurzaamheidsmaatregelen op te waarderen naar een hoger energielabel. De ...

Lees verder

c21 c184 c225 c243
“Geen volgende stap, maar een sprong vooruit”

“Geen volgende stap, maar een sprong vooruit”

In Fort Altena presenteerde STIEBEL ELTRON een volledig vernieuwde generatie warmtepompen onder de naam wpnext. De lancering werd bijgewoond door installateurs, ...

Lees verder

c21 c186 c225
Dit is het belang van mobiele dekking in duurzame gebouwen

Dit is het belang van mobiele dekking in duurzame ...

De gebouwde omgeving wordt steeds duurzamer. Waar nu nog BENG geldt voor nieuwbouw, komt Zero Emission Buildings (ZEB) eraan. Vanaf 2030 moeten alle nieuwe gebouwen ...

Lees verder

c21 c40 c225
Werkbezoek over impact van maatschappelijk vastgoed

Werkbezoek over impact van maatschappelijk vastgoed

Op woensdag 11 juni vindt het Duurzaam Gebouwd Werkbezoek plaats in samenwerking met DWA en de Gemeente Gouda. Tijdens dit werkbezoek worden inspirerende praktijkvoorbeelden ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225
Vooruitstrevende oplossingen voor circulair bouwen

Vooruitstrevende oplossingen voor circulair ...

Op 1 juli nodigen we je uit op de Planon Campus voor een innovatiebijeenkomst die in het teken staat van circulair bouwen. Tijdens deze middag komen publieke ...

Lees verder

c21 c185 c225 c260
Inspiratie door circulaire productinnovaties

Inspiratie door circulaire productinnovaties

De nieuwste circulaire productinnovaties kwam aan bod tijdens de bijeenkomst van Cirkelstad Deventer-Apeldoorn, gehouden bij de Greenworks Academy. In dit artikel ...

Lees verder

c21 c225 c301
Uitdagingen netcongestie invullen met effectief energiemanagement

Uitdagingen netcongestie invullen met effectief ...

In 2025 zijn alleen nog schone, uitstootvrije bedrijfsauto’s toegestaan binnen de ring A10 van Amsterdam. Dat raakt Sligro Food Group, die startte met elektrische ...

Lees verder

c21 c41 c185 c225 c260 c265
Al lerend wil Eindhovense corporatie circulair worden

Al lerend wil Eindhovense corporatie circulair ...

“Door het te doen, kunnen we leren.” Vanuit die filosofie werkt Woonstichting ’thuis aan de verduurzaming en het circulair maken van haar organisatie ...

Lees verder

c21 c35 c162 c225
Webinar over duurzaamheid verankeren in aanbestedingen
jun26

Webinar over duurzaamheid verankeren in aanbestedingen

Extern evenement Door duurzaamheid te verankeren in aanbestedingen, daag je ontwikkelaars en adviseurs uit om het onderste uit de kan te halen. Tijdens een webinar op 26 juni leer ...

Dit betreft een extern evenement uit het netwerk van Duurzaam Gebouwd

Lees verder

c21 c40 c185 c225
Bouwen binnen het CO2-budget versnelt opschaling innovaties

Bouwen binnen het CO2-budget versnelt opschaling ...

De opgave is helder: in 2030 moet de gebouwde omgeving 55 procent minder CO2 uitstoten, en in 2050 volledig klimaatneutraal en circulair zijn. Met nog maar 68 maanden ...

Lees verder

Reacties

In het artikel staat o.a.: "Duurzaam = materialen die functioneel zijn en zo gemaakt kunnen worden dat de wereldvoorraad aan grondstoffen niet raakt uitgeput." "Biobased = vernieuwbaar" en verder dat klei een duurzaam materiaal is. Een paar vragen hierover. De extractie van klei vindt plaats in rivieren. Is de rivier ook de bron of slechts de vindplaats? Wat is de vernieuwingstijd van door de natuur nieuw aangemaakte klei? Wat is de bron van haar grondstoffen? Welke impact heeft (massale) extractie van klei op de rivier en haar bewoners? Is de gewonnen klei toxisch? Hoeveel (fossiele) grondstof is nodig om een 'thermisch gemodificeerd' (gebakken) kleiproduct te maken? Wat is de 'reutilization' factor van het eindproduct? Welke (toxische) toevoegingen worden gedaan voor eigenschappen/esthetisch voorkomen? Hoe is het gesteld met social fairness? Wat zou er gebeuren als grootgebruikers (China) massaal aan de klei gaan in relatie met voedselbehoeften? Over deze stelling: "in essentie gaat het om iedere grondstof waarvan het verbruik niet leidt tot uitputting van de natuurlijke voorraden." Dit zou betekenen dat alles 'bio-based' is zolang je niet uitput. Als principe zou je dat kunnen zeggen omdat de aarde onze enige bron is (naast de zon) maar de algemeen geaccepteerde betekenis is op dit moment iets anders: het moet zichzelf vernieuwen door groei en het verbruik moet maximaal gelijk zijn aan de groei. De conclusie is dat alles kan bijdragen aan een duurzame samenleving zolang de noden van de huidige generatie geen schade toebrengt aan die van toekomstige generaties, ongeacht hoe je het noemt.

Dank voor de reactie want dat houdt scherp. Met de tekst reflecteer ik op het begrip biobased vanuit de optiek van bouwkeramiek. Uiteraard gaat het dan om de Nederlandse situatie. Deltares deed samen met de Universiteiten van Utrecht en Wageningen onderzoek naar de grondstofstatus van rivierklei, omdat bakstenen en keramische dakpannen in Nederland in hoofdzaak van rivierklei worden gemaakt. In China en elders in de wereld is dat veelal anders en is het debat dus ook anders. Voor het gehele onderzoek van Deltares zie http://www.knb-keramiek.nl/media/2668/deltares-onderzoek.pdf. Ook het antwoord op andere vragen is eenvoudig te vinden via de KNB website http://knb-keramiek.nl/themas/mvo-en-duurzaamheid/. De winning van rivierklei dient in Nederland mede het belang van rivierveiligheid. Met kleiwinning worden de uiterwaarden verlaagd en wordt het stroomgebied bij hoog water aanzienlijk vergroot. De huidige wijze van kleiwinning (naar model van het WNF) heeft aantoonbaar veel nieuwe natuur opgeleverd. De social fairness staat, gezien de Nederlandse situatie, uiteraard niet ter discussie. Keramische bouwproducten worden getest volgens en voldoen aan de milieuhygiënische eisen van het Besluit bodemkwaliteit. MRPI-bladen en de actuele LCA-informatie, opgenomen in de Nationale Database, maar ook bijvoorbeeld de Europese CITL-registratie bieden helder inzicht in de milieueffecten (waaronder energiegebruik) van keramische bouwproducten. De Nederlandse baksteen en keramische dakpan is dus niet alleen een eerlijk product, want gemaakt van een natuurlijke, hernieuwbare en lokale grondstof, maar de (milieu-)prestaties van de sector (proces én product) zijn ook buitengewoon transparant; een grote deugd in MVO-termen!

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up