Biobased in perspectief

Biobased in perspectief

Een duurzame samenleving is gediend bij goede materialen. 'Goed' is een rekbaar begrip maar in de context van duurzaamheid gaat het om materialen die functioneel zijn en zo gemaakt kunnen worden dat de wereldvoorraad aan grondstoffen niet raakt uitgeput. Biobased materialen zijn hier een voorbeeld van, maar een nuancering past.   

Voor biobased materialen spelen hernieuwbaarheid en de netto CO2-emissie een rol. Bij vernieuwbare grondstoffen wordt al snel gedacht aan biotische materialen (bijv. hout, vlas, riet) of aan fluxen (wind- of zonne-energie), maar in essentie gaat het om iedere grondstof waarvan het verbruik niet leidt tot uitputting van de natuurlijke voorraden.

De EZ-catalogus ‘’biobased bouwmaterialen’’ benoemt minerale bouwcomposieten (zoals vezelcement, gipsvezelplaat) omdat daar biomassa aan is toegevoegd, maar ook leem en klei. Logisch, want onderzoek door Deltares toonde aan dat het gebruik van klei lager of gelijk is aan het niveau van aanvulling. Conclusie: rivierklei is een vernieuwbare grondstof.

De groene motor
De Biobased Economy Info sheet van de Animal Sciences Group van Wageningen UR biedt hernieuwbare grondstoffen pas die status als ook sprake is van regionale productie, verwerking en transport, de mogelijkheid tot hergebruik en als de winning niet nadelig voor het landschap is. Kleiproducten voldoen aan al deze voorwaarden. Sterker: kleiwinning geldt als dé groene motor voor nieuwe riviernatuur. Niet zonder reden ondervindt deze waardevolle en hoogwaardige nieuwe natuur stevige bescherming (Natura 2000, EHS).

Kleiwinning geeft veel nieuwe natuur

De netto CO2-emissie is een ander aandachtspunt voor de biobased kwalificatie. Vrijwel alle ónbehandelde biobased materialen zijn zeer gevoelig voor weersinvloeden (vocht, uv-licht, wind). Om beter gewapend te zijn tegen de zware condities bij buitentoepassingen (gevel, dak, straat) wordt klei gebakken en worden producten met biomassa (periodiek) verduurzaamd of bijv. thermisch gemodificeerd.

Genuanceerde benadering
Hierdoor vervagen de verschillen tussen de netto CO2-emissies die aan de materialen toerekenbaar zijn. Dat wordt nog sterker als de emissies worden omgeslagen over de geautoriseerd gemiddelde levensduur. Voor veel materialen is dat 30, 50 of 75 jaar. Voor de keramische dakpan is het 100 jaar en voor (straat-) baksteen zelfs 125 jaar (of langer!). De betreffende LCA’s spreken verder voor zichzelf en maken duidelijk dat de duurzaamheid van materialen een genuanceerde benadering vergt.

Conclusie is dat de toepassing van biobased materialen bijdraagt aan een duurzame samenleving. Wel past de nuancering dat een alles en iedereen uitsluitende focus op biobased materialen de samenleving te kort kan doen.

Auteur: Mr Ewald L.J. van Hal, Directeur vereniging Koninklijke Nederlandse Bouwkeramiek

Gerelateerde artikelen, events & downloads

c21 c225 c260
15 biobased flexwoningen die meer zijn dan tijdelijk

15 biobased flexwoningen die meer zijn dan tijdelijk

In Nijverdal, gemeente Hellendoorn, staat sinds kort een appartementencomplex van vijftien biobased flexwoningen. Bestemd voor starters, statushouders en spoedzoekers, ...

Lees verder

c21 c41 c225
Wie is jouw favoriet voor de ABN AMRO Duurzame 50 van 2025?

Wie is jouw favoriet voor de ABN AMRO Duurzame ...

Wie wordt de winnaar van de 13e editie van de ABN AMRO Duurzame 50? De zoektocht is opnieuw begonnen: wie maakt er volgens jou de meeste impact bij de verduurzaming ...

Lees verder

c21 c41 c225
VKG Architectuurprijs 2025: de genomineerden zijn bekend

VKG Architectuurprijs 2025: de genomineerden ...

De 14e editie van de VKG Architectuurprijs zet innovatieve en duurzame toepassingen van kunststof kozijnen in de schijnwerpers. De vakjury heeft uit de vele inzendingen ...

Lees verder

c21 c225
Betaalbaar wonen: de 'vijf i' benadering

Betaalbaar wonen: de 'vijf i' benadering

Toekomstbestendige gebouwen passen in een duurzame maatschappij zonder sociale ontwrichting, te beginnen op de woningmarkt. Maar dan moet wonen wel betaalbaar worden. ...

Lees verder

c21 c225 c261 c265
Vier bewezen strategieën voor koolstofarme gebouwen

Vier bewezen strategieën voor koolstofarme ...

Waarom is het belangrijk om gebouwen koolstofvrij te maken? De overgang naar energie-efficiënt en duurzaam gebouwbeheer is essentieel voor het behalen van ...

Lees verder

c21 c40 c225
Whitepaper: maak vastgoed slim, adaptief en toekomstbestendig

Whitepaper: maak vastgoed slim, adaptief en ...

De verduurzaming van vastgoed vraagt om gebouwen die niet alleen energiezuinig zijn in ontwerp, maar ook in de praktijk optimaal functioneren. In de exploitatiefase, ...

Lees verder

c21 c185 c225
Bereken financiële restwaarde in projecten

Bereken financiële restwaarde in projecten

De innovatie Revalto is live, een manier om financiële restwaarde in projecten te berekenen. De tool van Arcadis en Alba Concepts geeft je de mogelijkheid ...

Lees verder

c21 c41 c225
<span data-teams='true'>Nomineer voor de allereerste CBRE Sustainability Award 2025</span>

Nomineer voor de allereerste CBRE Sustainability ...

De CBRE Sustainability Award is de prijs voor de meest inspirerende duurzame gebouwen en projecten. Of het nu gaat om een innovatieve oplossing, een geslaagde samenwerking ...

Lees verder

c21 c225 c243 c265
De kansen van een EED-audit: besparingen en toekomstbestendigheid

De kansen van een EED-audit: besparingen en ...

Elke vier jaar is het zover: grote organisaties moeten volgens de Europese Energie-Efficiëntie Richtlijn (EED) een energie-audit uitvoeren. Maar wat als dit ...

Lees verder

c21 c225
Drie krachtige stemmen verbinden je met het hart van de Klimaattop GO 

Drie krachtige stemmen verbinden je met het ...

We zijn trots om de dagvoorzitters voor de Klimaattop Gebouwde Omgeving 2025 bekend te maken: Inge Diepman, Suze Gehem en Harm Edens. Drie verschillende perspectieven, ...

Lees verder

c21 c225
Whitepaper: GACS als verplichting of kans?

Whitepaper: GACS als verplichting of kans?

Vanaf 1 januari 2026 moet elk gebouw dat een verwarmings- of aircosysteem heeft met een nominaal vermogen van 290 kW of meer, over een gebouwautomatiserings- en ...

Lees verder

c21 c40 c225
Wooncrisis aanpakken zonder duurzaamheidsconcessies

Wooncrisis aanpakken zonder duurzaamheidsconcessies

Minister Mona Keijzer ging op werkgezoek en kreeg te zien hoe de woningbouw versneld kan worden, zonder in te boeten op kwaliteit en duurzaamheid. Het bezoek was ...

Lees verder

Reacties

In het artikel staat o.a.: "Duurzaam = materialen die functioneel zijn en zo gemaakt kunnen worden dat de wereldvoorraad aan grondstoffen niet raakt uitgeput." "Biobased = vernieuwbaar" en verder dat klei een duurzaam materiaal is. Een paar vragen hierover. De extractie van klei vindt plaats in rivieren. Is de rivier ook de bron of slechts de vindplaats? Wat is de vernieuwingstijd van door de natuur nieuw aangemaakte klei? Wat is de bron van haar grondstoffen? Welke impact heeft (massale) extractie van klei op de rivier en haar bewoners? Is de gewonnen klei toxisch? Hoeveel (fossiele) grondstof is nodig om een 'thermisch gemodificeerd' (gebakken) kleiproduct te maken? Wat is de 'reutilization' factor van het eindproduct? Welke (toxische) toevoegingen worden gedaan voor eigenschappen/esthetisch voorkomen? Hoe is het gesteld met social fairness? Wat zou er gebeuren als grootgebruikers (China) massaal aan de klei gaan in relatie met voedselbehoeften? Over deze stelling: "in essentie gaat het om iedere grondstof waarvan het verbruik niet leidt tot uitputting van de natuurlijke voorraden." Dit zou betekenen dat alles 'bio-based' is zolang je niet uitput. Als principe zou je dat kunnen zeggen omdat de aarde onze enige bron is (naast de zon) maar de algemeen geaccepteerde betekenis is op dit moment iets anders: het moet zichzelf vernieuwen door groei en het verbruik moet maximaal gelijk zijn aan de groei. De conclusie is dat alles kan bijdragen aan een duurzame samenleving zolang de noden van de huidige generatie geen schade toebrengt aan die van toekomstige generaties, ongeacht hoe je het noemt.

Dank voor de reactie want dat houdt scherp. Met de tekst reflecteer ik op het begrip biobased vanuit de optiek van bouwkeramiek. Uiteraard gaat het dan om de Nederlandse situatie. Deltares deed samen met de Universiteiten van Utrecht en Wageningen onderzoek naar de grondstofstatus van rivierklei, omdat bakstenen en keramische dakpannen in Nederland in hoofdzaak van rivierklei worden gemaakt. In China en elders in de wereld is dat veelal anders en is het debat dus ook anders. Voor het gehele onderzoek van Deltares zie http://www.knb-keramiek.nl/media/2668/deltares-onderzoek.pdf. Ook het antwoord op andere vragen is eenvoudig te vinden via de KNB website http://knb-keramiek.nl/themas/mvo-en-duurzaamheid/. De winning van rivierklei dient in Nederland mede het belang van rivierveiligheid. Met kleiwinning worden de uiterwaarden verlaagd en wordt het stroomgebied bij hoog water aanzienlijk vergroot. De huidige wijze van kleiwinning (naar model van het WNF) heeft aantoonbaar veel nieuwe natuur opgeleverd. De social fairness staat, gezien de Nederlandse situatie, uiteraard niet ter discussie. Keramische bouwproducten worden getest volgens en voldoen aan de milieuhygiënische eisen van het Besluit bodemkwaliteit. MRPI-bladen en de actuele LCA-informatie, opgenomen in de Nationale Database, maar ook bijvoorbeeld de Europese CITL-registratie bieden helder inzicht in de milieueffecten (waaronder energiegebruik) van keramische bouwproducten. De Nederlandse baksteen en keramische dakpan is dus niet alleen een eerlijk product, want gemaakt van een natuurlijke, hernieuwbare en lokale grondstof, maar de (milieu-)prestaties van de sector (proces én product) zijn ook buitengewoon transparant; een grote deugd in MVO-termen!

Reactie plaatsen

keyboard_arrow_up