Wat als leiderschap niet ging over controle, maar over herstel? Over een plek beter achterlaten dan je haar aantrof – ecologisch, sociaal én economisch? En hoe geef je daar handen en voeten aan in een sector die gewend is aan tijdsdruk, spreadsheets en meetbare prestatie-indicatoren? Over die vragen gingen Sven van Es (Dura Vermeer), Roel van Leeuwen (Bouw Alliantie), Tessa Verhulst en Djordy van Laar (beiden Alba Concepts) met elkaar in gesprek.

Ze spreken over een andere manier van bouwen en leiden. Niet door van bovenaf veranderingen op te leggen, maar door een beweging van binnenuit. Geen modewoord, maar een levenshouding. En hoe regeneratief leiderschap allereerst iets van jezelf vraagt . Pas daarna komt de rest.

Wat is regeneratief leiderschap?

Tessa Verhulst legt het verschil treffend uit: “Circulariteit draait om het vermijden van negatieve impact, het streven naar “nul”. Regeneratief leiderschap gaat een stap verder: leiderschap dat niet alleen schade voorkomt, maar actief bijdraagt aan herstel — van ecosystemen en van menselijke relaties. Je draagt actief bij aan reparatie van wat eerder (in biodiversiteit) is afgebroken. In het meest utopische beeld trek je zelfs recht wat ooit is scheefgegroeid. Het is niet alleen minder kwaad doen, maar meer goed doen.”

Djordy van Laar vult aan: “Voor mij is regeneratief leiderschap het type leiderschap dat moedig genoeg is om natuur en bouw met elkaar te verweven, én dat dagelijks wordt voorgeleefd. Zodat onze sector kan evolueren van degeneratief naar regeneratief. Leiderschap zit in hoe je je elk uur van de dag presenteert en naar buiten treedt. Regeneratief betekent: in harmonie zijn met de natuur. Wat dit werk zo bijzonder maakt, is juist die combinatie – innerlijk leiderschap én verbondenheid met het levende systeem om je heen. Er zijn al genoeg leiderschapstrainingen, maar die combineren zelden het persoonlijke met het ecologische. Wij maken bewust de koppeling tussen leiderschap, natuur en de gebouwde omgeving – en dat is precies waar het verschil zit voor de bouw- en vastgoedsector.”

Djordy van Laar: "Voor mij is regeneratief leiderschap het type leiderschap dat moedig genoeg is om natuur en bouw met elkaar te verweven, én dat dagelijks wordt voorgeleefd."

Waar klassiek leiderschap vaak draait om sturen, controleren en optimaliseren, en circulair leiderschap om verspilling vermijden, gaat regeneratief leiderschap dus over creëren, voeden, verbinden. Het gaat niet om het afvinken van duurzaamheidsmaatregelen, maar om leven en werken vanuit een bewustzijn van onderlinge verbondenheid. En dat iedere dag. In de context van de bouw betekent dat niet alleen ‘groenere’ gebouwen neerzetten, maar ook:

-       gezonde leefomgevingen creëren

-       eerlijke samenwerkingen aangaan

-       een bouwcultuur ontwikkelen die zichzelf kan vernieuwen.

Kortom: regeneratief leiderschap is bouwen aan binnen- én buitenkant, zodat wat je bouwt, ook de wereld beter maakt.

Djordy illustreert: “In een sector die vaak stuurt op controle, beheersbaarheid en meetbare KPI’s, vraagt dat een radicaal andere houding. Geen optimalisatie van het bestaande, maar herontwerp vanuit een ander kompas. Dat begint bij de binnenkant: weten wie je bent, waar je voor staat, en durven vertragen. En het werkt naar buiten: keuzes maken die waarde en leven toevoegen — voor mensen, plekken en processen.”

Eerst naar binnen

Dat ‘van binnenuit’ begint letterlijk bij jezelf. Zo ook in de driedaagse training die Alba Concepts ontwikkelde, waar de eerste dag geheel in het teken staat van vertragen en naar binnen keren. Wat zijn jouw waarden? Wat drijft je? Pas daarna volgt het systeem – de keten, het project, de organisatie. En hoe uit zich dat in de praktijk? Waar in traditionele projecten vaak eerst wordt gekeken naar planning en budget, begint Roel bij relaties en principes. “Dat is niet altijd de snelste weg in het begin, maar wel de meest duurzame.”

Sven van Es: "Mensen zijn gewend te horen wat ze moeten doen, maar echte verandering komt van binnenuit."

Roel zegt het raak: “Alles wat ik doe komt van binnenuit. Maar om daar te komen, moest ook ik eerst het oude denken loslaten. We zijn bijvoorbeeld getraind om vanuit winstmaximalisatie te redeneren, maar echte samenwerking begint pas als je bereid bent die winst te delen.” In zijn coöperatieve organisatievorm komt dat tot uiting: geen hiërarchische top, maar “een netwerk van regionale coöperaties die lokaal samenwerken, met het leiderschap bij de mensen zelf, geïnspireerd op natuurlijke ecosystemen”, zegt Roel. “De natuur weet precies wat ze doet. Daar kunnen wij van leren.”

Verandering door voorbeeld

Een rode draad in het gesprek is het belang van voorbeelden. Regeneratief leiderschap is niet iets dat je mensen kunt opleggen. Je leeft het voor. En dat werkt aanstekelijk.Sven herkent dat: "Wij komen uit een traditionele bouwwereld. Mensen zijn gewend te horen wat ze moeten doen, maar echte verandering komt van binnenuit." Roel vult aan met een treffend voorbeeld: “Van maandag tot vrijdag volgen mensen instructies van bovenaf, maar in hun vrije tijd bouwen ze moeiteloos een huis met vrienden — zónder aansturing. Het potentieel is er allang.”

Sven raakte geïnspireerd door een collega die niet alleen zei: ‘We gaan het anders doen’, maar het ook liet zien. Die vanuit intrinsieke motivatie leeft, werkt en leidinggeeft — bijvoorbeeld door te bouwen aan een natuurinclusieve kade in Amsterdam of de ‘Tweede leven brug’ op de Floriade. “Zulke voorbeelden zijn cruciaal, iedereen kan het doen, maar je moet er zelf mee beginnen.”

Ruimte voor regeneratief denken en doen

Een inspirerend praktijkvoorbeeld is het project voor Dura Vermeer van een nieuw milieubrengstation voor ROVA in Amersfoort. Alba Concepts begeleidt hier het team met een regeneratieve bril. In plaats van een klassiek overleg met notulen en deadlines, werd bewust gekozen voor een andere aanpak. Omdat echte samenwerking daar begint waar oude patronen even stilvallen. “Tijdens een duurzaamheidsworkshop bleven we niet binnen, zoals gebruikelijk, maar we namen het bouwteam mee het bos in. Het hoofd uitzetten, de vertraging in, met alle zintuigen open”, laat Djordy weten. “Dat bracht direct een ander soort gesprek op gang, met nieuwe perspectieven en onverwachte verbindingen.”

Tessa Verhulst: "Regeneratief bouwen vraagt om gedeelde verantwoordelijkheid en vertrouwen."

En wat normaal gesproken zou uitmonden in een stevig materiaaldebat over hout versus staal, kreeg hier een andere wending door een dialoog met spelregels toe te passen. “Telefoons uit, laptops dicht, beginnen met twee minuten stilte.” 
Verbinding stond centraal, en drie vragen gaven richting: 1. Hoe heb je dit project tot nu toe ervaren? 2. Waar zit spanning of angst? 3. Waar wil je over tien jaar trots op zijn? “Je haalt mensen uit hun rol en laat ze spreken vanuit het hart. Dan ontstaat er iets anders: begrip, verbinding, ruimte,  en daarmee een gezamenlijke intentie en andere oplossingen,” aldus Djordy.”

Samen leren én doen

Het regeneratieve gedachtegoed leeft niet alleen bij opdrachtgevers. Ook aan opdrachtnemende kant, bij bouwers, ontwerpers en adviseurs groeit langzaam maar zeker het besef: het moet en kán anders. Tessa: "We werken met veel verschillende partijen. Maar onder druk vallen mensen toch nog vaak terug in het oude: regels, risico's, budgetten. Dat is logisch, maar dan komt regeneratief bouwen in de knel. Het vraagt dus om gedeelde verantwoordelijkheid en vertrouwen." Roel: "In de coöperatie is daarom alles transparant. Dat voorkomt dat mensen met hun eigen agenda’s aan tafel zitten. Ironisch genoeg blijkt juist dit – en daarover zijn alle gesprekspartners het eens: minder eenduidige focus op winst, zorgt uiteindelijk juist voor betere financiële resultaten.”

Niet te groot maken

"Mensen denken soms dat regeneratief een complex allesomvattend begrip is. Maar het zit juist in kleine dingen die je anders doet. Iedereen kan daar vandaag al mee beginnen", merkt Sven op. Djordy vult aan met een krachtige metafoor: “Ik werk steeds meer met de acupunctuurmethode. In elk project zoek ik die éne plek waar je met een minimale interventie maximale energie losmaakt. Laat zien dat iets kan – en het systeem komt in beweging.” Zoals bij een houten kern in een hoogbouwproject. “Dat kan toch niet zonder beton,” is de reflex. “Maar als je eenmaal laat zien dat het wél kan, ontstaat er ruimte, ook voor toekomstige projecten. De blokkade verdwijnt en dan kan het stromen.” Ook maakt Alba Concepts levenscyclusanalyses van bouwmaterialen en voegt die toe aan de Nationale Milieudatabase – dé bron die door heel Nederland gebruikt wordt om milieueffecten te berekenen. Een relatief kleine inspanning, die het voor talloze andere partijen mogelijk maakt om betere keuzes te maken.

Driedaagse reis

De training Regeneratief Leiderschap is een driedaagse reis waarin deelnemers leren werken vanuit verbinding – met zichzelf, hun omgeving en het systeem waarin ze opereren. In een veilige setting krijg je de ruimte om te experimenteren, oefenen en leren. Tussen de trainingsdagen door pas je regeneratieve praktijken toe in je eigen werkomgeving, zodat het niet bij inspiratie blijft, maar ook echt beweging op gang brengt.

De training is bedoeld voor iedereen die werkt aan de gebouwde omgeving: van opdrachtgevers en beleidsmakers tot architecten, bouwers, adviseurs en projectontwikkelaars. Denk aan woningcorporaties, gemeentes, aannemers, duurzaamheidscoördinatoren of ontwerpers die niet alleen circulair willen bouwen, maar ook sociale en ecologische veerkracht willen versterken.

Deelnemers worden zo onderdeel van een groeiend netwerk van vakgenoten die anders durven kijken en bouwen - en beseffen dat we alleen samen de sector in beweging krijgen. In het najaar start een nieuwe ronde. Interesse? Mail naar Djordy met in de titel ‘Najaarseditie Regeneratief Leiderschap 2025’.kst: Manon Huntjens