Van energietransitie tot meerdere generaties laten samenwerken op de werkvloer en de kracht van AI: de Pop-Up Kennishub West Nederland, georganiseerd door Antea Group Nederland, gaf ruimte aan diverse actualiteiten voor de bouw-, infra-, en vastgoedsector. Duurzaam Gebouwd was erbij en geeft je de belangrijkste inzichten.

Het belang van kennisdeling in alle geledingen van de keten werd als eerst benoemd door Tanja Lendzion, CEO van Antea Group Nederland. “Door elkaar op te zoeken en geleerde lessen te delen, kunnen we projecten slimmer en beter uitvoeren. Dat is nodig, want Nederland is in beweging, dat zien we op allerlei manieren. Zijn het niet politieke uitdagingen die we het hoofd moeten bieden, dan is het wel een van de vele opgaves zoals de woningopgave en netcongestie die we samen moeten oplossen.”

De locatie waar het event gehouden wordt is het ECC en volgens Tanja laat dit gebouw het potentieel zien van verduurzaming en transformatie. “Vroeger was dit een hotel. Het pand is duurzaam gerenoveerd en laat zien hoe je bestaande materialen en gebouwonderdelen kunt hergebruiken. Ook als er een functieverandering optreedt. Zo biedt het zwembad een mooie manier om op een andere manier met elkaar te vergaderen.”

Het samenbrengen van diverse ketenpartners in Leiden is volgens Tanja broodnodig: “De uitdagingen die we in het westen van het land ervaren, zijn weer anders dan in het oosten. Maar we kunnen zeker van elkaar leren, onder andere over hoe we efficiënter en effectiever samenwerken, om in te spelen op het personeelstekort. Laten we de volgende stappen met elkaar zetten.”

Na die aftrap introduceerde dagvoorzitter Maaike Schoon, onder andere bekend als politiek verslaggever, keynotespreker Marc van der Linden. Maaike: “We hoorden vandaag [bijeenkomst was op 3 juni, red.] dat het in Den Haag stilligt. We hebben alle ketenpartners in de zaal vertegenwoordigd, dus we gaan in mogelijkheden zoeken en gewoon doen.” Daar had Marc ook oren naar, die als directeur Business Development van Gasunie zich bezighoudt met de reis naar toekomstbestendige energievoorziening.

Pannen op het vuur

Eerst moeten we terug naar belangrijke veranderingen voor het bedrijf. Marc illustreert: “We zijn van sec aardgas naar een brede infrastructuur gegaan. We kijken ondertussen, ook versneld door het opwekverbod in Groningen, naar ontwikkelingen zoals groengas, CO₂, waterstof en warmte. We hebben dus meerdere pannen op het vuur.” Toen in 2019 het Nederlandse Klimaatakkoord werd gepresenteerd, werden nationale doelstellingen uitgesproken rondom de energietransitie.

De bouw- en vastgoedsector werkt nog steeds toe naar deze uitgangspunten, om in 2030 55 procent minder CO₂ uit te stoten en in 2050 klimaatneutraal te zijn. Marc illustreert een kantelpunt dat na het Klimaatakkoord kwam: “De oorlogssituatie in Oekraïne veranderde alles voor ons, want we transporteren het gas, halen het via terminals naar Nederland en slaan het op. Maar het verkrijgen van gas was ineens niet meer zo vanzelfsprekend. Prijzen schoten omhoog. De driehoek betaalbaarheid, duurzaamheid en leverancierszekerheid kwam in gevaar.”

Wie betaalt, bepaalt?

Hierdoor kwam Gasunie in een transitie terecht, óók te zien in de rappe toename van het aantal werkzame personen voor het bedrijf en de fte’s. Marc kijkt terug naar 2022: “Toen nam het aantal fte’s snel toe naar 2400 bijna een verdubbeling ten opzichte van een aantal jaar geleden.” Hoewel dit illustreert wat het belang is van de energietransitie en de investering van Gasunie hierin, noemt Marc als belangrijkste succesfactor samenwerking. Hier bemerkt hij een rolverandering. “We kwamen uit het perspectief: wie betaalt, bepaalt. En we vonden ook dat we van de materie veel verstand hadden. Maar toen kwam het besef dat er op een andere manier met ketenpartners moeten omgaan, als we transities tijdig en goed willen invullen. Een omslag.”

Want: een krappe arbeidsmarkt, een dalend aantal projecten en meer expertise buiten de deur zorgen ervoor dat de knop om moest voor Gasunie. “Er ontstond een situatie waarin we aannemers eerder betrokken via Bouwteams en intensieve, langdurige samenwerkingen opstartten. Daarnaast richtten we ons op het inkopen op samenwerking en strategische doelen, met raamovereenkomsten met een looptijd van tien jaar. Niet alleen meer op aardgas gericht, maar ook onder andere op warmte.” Die langetermijn afspraken en zekerheid blijven de komende tijd belangrijk voor Gasunie. Volgens Marc betekent dat wel dat Gasunie niet in oude reflexen moet schieten, ook als de markt op bepaalde manier reageert. “Zoals opdrachtnemers die gericht zijn op kortetermijn winstmaximalisatie en door weinig concurrentie hogere prijzen doordrijven. Het vraagt van alle partijen om van het oude denken af te stappen.”

Generaties met updates

Een vernieuwende visie kwam ook van Generatie Z-expert en changemaker Laura Bas, over samenwerkingen tussen vier verschillende generaties op de werkvloer. Een eerste leerpunt is dat denkmanieren en patronen veranderen én verouderen, van generatie op generatie. Maar wat is een generatie nu precies? “Een generatie is een categorie mensen die in dezelfde periode geboren, meestal een tijdsbestek van vijftien jaar. Elke generatie neemt zogenoemde updates mee naar de werkvloer. Die kunnen het werkveld veranderen. Updates leveren kwaliteit, structuur en regelgeving.”

Door verschillende generaties op je werkvloer te hebben, krijg je te maken met verschillende uitgangspunten en updates. Laura: “Zo willen Gen X’ers in het werk de schouders eronder zetten en brengt een Pragmatist het principe mee ‘Work hard, play hard’. Opgevoed door Boomers heeft deze groep de boodschap meegekregen om eigen boontjes te doppen. Werken er ook millenials in je bedrijf, dan merk je dat hun uitgangspunt is om vooral werk te doen waar ze plezier uit halen en waarmee ze impact kunnen maken. En vanuit Gen Z komt de boodschap om vooral slimmer te werken, niet harder.”

Verbeterpotentieel met AI

Dan verrijst de vraag: als je Gen X’ers én Gen Z’ers hebt, met twee totaal verschillende uitgangspunten, hoe ga je ze dan met elkaar laten samenwerken? Laura geeft een concreet advies: “Ga met je team zitten, maak duidelijk wat de verschillende uitgangspunten zijn en werk samen aan iets dat iedereen helpt. Denk bijvoorbeeld aan een top vijf van dingen maken waar we de meeste energie op verliezen. Als je dat samen oplevert, krijg je niet alleen meer begrip en duiding van de situatie van collega’s van een andere generatie, maar ontdek je ook verbeterpotentieel dat voor het hele bedrijf van toepassing is.”

Over kansen voor organisaties gesproken: AI. Waar het een aantal jaar geleden nog voor ‘the happy few’ was, doet artificiële intelligentie nu zijn intrede in veel verschillende werkvelden. Het was aan Shanna Bosmans, Chief Hybrid Officer bij Microsoft, om een aantal actualiteiten en highlights rondom de toepassing van AI te geven. “Het kan je dagelijkse werk leuker, slimmer, effectiever en van hogere kwaliteit maken. Transformatief is dat we tegenwoordig met Copilot kunnen communiceren zoals we dat met collega’s doen. Het is een nieuwe manier van werken we zien dat 75 procent van de mensen AI op het werk gebruiken.”

De nadruk legt ze op het gebruik van ‘AI Agents’, een assistent die ondersteuning voor taken geeft, nieuwe inzichten aanreikt en productiviteit naar een hoger niveau brengt. “Hierbij draait het onder andere om taakautomatisering, geavanceerde data-analyses tot zelfs beslissingen onderbouwen en helpen maken en adaptieve antwoorden aan de hand van nieuwe uitdagingen.” Om AI Agents te gaan gebruiken, zijn er een aantal best practices te benoemen: analyseer bestaande werkprocessen en specificeer taken die door automatisering of AI efficiënter kunnen worden ingezet, start met pilots om te testen of een geselecteerde AI-oplossing goed werkt en train de AI met – bijvoorbeeld – historische data. Vervolgens implementeer je de AI in bestaande systemen en start je met monitoren en optimaliseren. Duurzaam Gebouwd vraagt Marleen Aarts van Antea Group naar haar afdronk van de kennissessie: "Samenvattend was het een inspirerende sessie, met volop mogelijkheden om met elkaar te verbinden, ideeën te delen en nader kennis te maken. Dit is essentieel in de huidige context van diverse complexe en omvangrijke opgaven waar we voor staan. Daarbij is het juist sturen, monitoren en beheersen essentieel in projecten en over projecten heen.” 

Tekst: Marvin van Kempen, Beeld: Antea Group, Maarten Coolen