De zorgsector heeft een flinke milieubelasting. Zo is ze verantwoordelijk voor 7 procent van de nationale CO₂-uitstoot en verbruikt ze 18 procent van de grondstoffen. Reden te meer om met een Green Deal Duurzame Zorg 3.0 aan de slag te gaan. De deal draait om implementatie, praktijk en samenwerking en werd ondertekend tijdens de WorkPlace Xperience 2025.

Terwijl de Green Deal 1.0 een signaalfunctie had en de tweede deal draaide om bewustwording, gaat de 3.0-versie om het doen. De GDDZ 3.0 draait om vijf centrale thema's: gezondheidsbevordering van patiënten, kennis en bewustwording, CO₂-reductie (55 procent minder uitstoot in 2030, 30 procent binnen de zorg zelf), minder grondstoffenverbruik en het stimuleren van hergebruik en het verminderen van milieubelasting door medicatie. 

Van papier naar praktijk

De GDDZ 3.0 zet sterk in op samenwerking en het delen van best practices om zo de groene golf te verspreiden. Eline Attema, Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, benadrukt het belang van het delen van successen tussen zorginstellingen (en met leveranciers): “Niet alleen zelf doen, maar ook delen – zodat collega-organisaties van elkaar kunnen leren.” Nieuwe initiatieven zoals het Landelijk Netwerk Groene OK laten zien hoe samenwerking leidt tot tastbare resultaten. Een nieuwe centrale vindplaats is ingericht waar ziekenhuizen, instellingen en andere partijen alle informatie kunnen vinden rondom GDDZ inclusief best practices. Het aantal ondertekenaars van de GDDZ 3.0 blijft groeien, het zijn er nu al meer dan 500.

Duurzaam bouwen in de zorg

Enkele voorbeelden:

• Omring (Texel): circulair gebouwd groen verpleegtehuis

• Alrijne Ziekenhuis (Alphen a/d Rijn): levende groene gevel voor aangenamere omgeving

• Isala Meppel: volledig elektrisch ziekenhuis

• Rijnstate Elst: klimaatneutraal en deels op waterstof

• BovenIJ Amsterdam: aangesloten op stadswarmte
  

Subsidies en regelingen zijn beschikbaar (o.a. RVO, KGG, EVZ), maar Eline geeft aan: "Ook zonder of met minder subsidie moeten we door. Het begint bij willen en gewoon doen."

De rol van beleid: CSRD en de zorg

De Europese CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) verplicht grote bedrijven te rapporteren over hun impact op mens en milieu. En wat een bedrijf doet aan groene bedrijfsvoering. De intentie van de regeling is goed,  maar de regeling is erg ingewikkeld en zorgt voor grote regeldruk met name voor zorginstellingen. De onduidelijkheid en vele vragen heeft geleid tot uitstel tot 2028. Vanaf dan moeten bedrijven met meer dan  1000 medewerkers en 450 miljoen omzet rapporteren. Hoewel veel zorginstellingen zijn vrijgesteld door deze randvoorwaarden, blijft de vraag: moet verduurzaming uit verplichting komen, of uit intrinsieke motivatie? Tijdens de discussie over CSRD klonk zowel begrip voor het uitstel van de regeling als een duidelijke oproep tot intrinsieke motivatie: "We doen dit uiteindelijk voor onszelf".

Voortgang en toekomst

De Green Deal 3.0 loopt tot 2026, maar Eline benadrukt dat dit geen eindpunt is: er gebeurt veel, maar een grote middengroep moet nog in beweging komen. En de groene golf in de zorg groeit - en moet uiteindelijk een groene storm worden. 

Q&A – Vragen uit het publiek

1. Wat is een goede eerste stap voor zorgbestuurders die willen verduurzamen?

Volgens Eline Attema begint het bij leiderschap. Bestuurders moeten zich duidelijk uitspreken en hun organisatie laten weten dat ze achter verduurzaming staan.

“Zonder bestuurders die zich uitspreken, komt een organisatie niet in beweging.”
Green Teams ontstaan vaak bottom-up, maar zonder steun van boven blijft het lastig om echte stappen te zetten.

2. Heb je concrete voorbeelden voor het verminderen van mobiliteit in de zorg?

Organisaties zoals Erasmus MC en TNO experimenteren met mobiliteitsbeleid. Minder autogebruik van medewerkers kan bijdragen aan CO₂-reductie, maar het is niet eenvoudig.
Veel zorgpersoneel draait nachtdiensten, en patiënten kiezen bij ziekte vaak voor comfort (zoals de auto). Mogelijke oplossingen:

• Afspraken maken over carpoolen, zodat mensen niet alleen reizen

• Faciliteren van openbaar vervoer en fietsstimulering
  

Eline benadrukt: “Het gaat meer om gedrag en overtuigen dan om techniek.”

3. Heeft de zorg een plek in het Nationaal Klimaatakkoord?

De zorg is geen expliciet onderdeel van het Nationaal Klimaatakkoord. Volgens Eline heeft de sector altijd een enigszins aparte positie gehad. Er zijn wel gesprekken geweest over aansluiting, maar dit blijkt in de praktijk lastig te realiseren.

Tekst: Manon Huntjens