De energietransitie in Nederland is in volle gang. Eindelijk zetten we stappen met als gevolg dat we nieuwe uitdagingen tegenkomen. Netcongestie is daarvan een voorbeeld. Soms ontstaat hierbij de indruk dat netcongestie ontstaat doordat we overstappen van gasketels naar warmtepompen. Maar niets is minder waar, volgens een whitepaper van Alklima / Mitsubishi Electric. Als we alle maatregelen in de energietransitie bekijken, dan blijkt het installeren van een warmtepompsysteem in veel gevallen juist een belangrijke oplossing om netcongestie te verminderen.

Het gebruik van de juiste warmtepomp in woningen vereist een opgenomen elektrisch vermogen van circa 1,75 kW. Dat is veel minder dan een elektrische kookplaat, een kokendwaterkraan of een laadpaal voor elektrische auto. Nog belangrijker is dat de moderne warmtepomp stuurbaar is en daardoor een geleidelijk verbruiksprofiel heeft. Een warmtepompsysteem met een boiler zorgt voor de opwarming van tapwater als het elektriciteitsnet veel ruimte biedt of als de prijs laag of zelfs negatief is. Vakmanschap en een juiste systeemselectie in de verwarmingsmode zorgen juist dat, zelfs bij een buitentemperatuur van -10 graden Celsius, maar weinig opgenomen vermogen nodig is. Door de juiste vertrekpunten te hanteren is er veel meer mogelijk dan we momenteel aannemen. Diverse rapportages met praktijkdata van warmtepompen geven hiervoor de onderbouwing.

Whitepaper Netcongestie Woningbouw

Al deze informatie is te vinden in de Whitepaper Netcongestie Woningbouw, die Alklima Mitsubishi Electric vandaag lanceert. In deze whitepaper schrijft Alklima Mitsubishi Electric dat uitbreiding van het elektriciteitsnetwerk wel degelijk noodzakelijk is. Maar stoppen met verduurzaming, tot de netcongestie is aangepakt, is nergens voor nodig. Het verduurzamen van woningen via een All-Electric warmtepompsysteem kan namelijk zonder dat dit veel impact heeft op de elektra infrastructuur. "Sterker nog, de warmtepomp helpt ons op veel momenten zelfs om de problemen te verminderen. Daarbij moeten bouw- en installatiesector wel een paar voorwaarden in acht nemen. Goede samenhang tussen het afgiftesysteem, de regeling en de warmtepomp is een belangrijk vertrekpunt. Waarbij een goede warmtepomp, ook bij lage buitentemperaturen, geen ondersteuning nodig heeft vanuit een elektrisch element. Buffercapaciteit is daarnaast een belangrijke maatregel om piekbelasting te voorkomen en levert een essentiële bijdrage aan congestiemanagement. Warmtepompen vervullen hierin een belangrijke rol. Bij opwekking van duurzame elektriciteit kunnen warmtepompen de overschotten aan duurzame stroom omzetten in thermische energie in de boiler. Ook kan de warmtepomp een woning op een gunstig moment op de dag opwarmen zodat de warmtepomp op een piekmoment – bijvoorbeeld tussen 17.00 en 18.00 uur – uit kan blijven”, vertelt Rudy Grevers, aanjager All-Electric woningbouw bij Alklima. 

Beperkte invloed warmtepompen

Wanneer je kijkt naar de opgenomen vermogens van de diverse elektrische apparaten in en om de woning dan blijkt de warmtepomp slechts een beperkte bijdrage te leveren aan de belasting van een woning. Onderzoek van Natuur & Milieu toont bijvoorbeeld aan dat warmtepompen in woningen verantwoordelijk zijn voor slechts 1% van het totale elektriciteitsverbruik. Bovendien blijft het totale elektriciteitsgebruik in ons land al jaren constant. Investeringen in de elektrische infrastructuur in bestaande wijken staan dus los van de wens om warmtepompen te installeren. Grevers: “De bottleneck ontstaat doordat we tijdens een bepaald tijdstip (bijvoorbeeld tussen 17.00 en 18.00uur) meer gebruik willen maken van onze elektrisch infrastructuur. Vergelijk het hierbij met files, die ontstaan ook op piekmomenten. Gezamenlijk moeten we waar mogelijk wegblijven uit de spits. Een warmtepomp kan hier zeer goed invulling aan geven.”

“De afstemming van vraag en aanbod van energie is, naar de toekomst toe, het belangrijkste aandachtspunt. In dat opzicht is het goed nieuws dat de groei van hernieuwbare energie door zon en wind veel sneller gaat dan die van extra geplaatste warmtepompen. Uiteraard vragen warmtepompen bij koudere omstandigheden meer elektriciteit in vergelijking tot in de zomer. Toch is in de winter de productie van hernieuwbare elektriciteit veel hoger dan het totale elektriciteitsgebruik van alle warmtepompen. Ook tapwaterbereiding kan voor een piek in elektriciteitsvraag zorgen, maar die opwarming zal – mits het systeem een boiler heeft – verspreid over de dag plaatsvinden”, vertelt Grevers.

Negatieve invloed hybride warmtepompen

Alklima Mitsubishi Electric stelt zelfs dat hybride warmtepompen, in tegenstelling tot wat velen denken, geen oplossing vormen voor netcongestie. "Hybride warmtepompen veroorzaken in veel gevallen juist scherpe pieken. Dit komt doordat veel hybride warmtepompen op de buitentemperatuur worden gestuurd. Dat betekent dat ze in een wijk veelal gelijktijdig inschakelen waardoor een piekbelasting ontstaat. Als je dan toch, bijvoorbeeld om bouwkundige redenen of ruimtegebrek, een hybride systeem nodig hebt, dan kun je beter een All-Electric Ready warmtepomp kiezen”, vindt Grevers. “Het grote voordeel van deze variant is dat je na een hybride situatie (cv-ketel met warmtepomp) kunt doorpakken naar All-Electric. Bijvoorbeeld als de saldering wordt afgeschaft, waardoor er een prikkel ontstaat om met je eigen opgewekte zonne-energie bijvoorbeeld de boiler met warmtapwater op te laden, het zogeheten thermisch bufferen. Een klassiek hybride systeem biedt deze mogelijkheid niet en is hierdoor echt een kortetermijnoplossing.”

De whitepaper bevat in elk geval een serie tips voor met name installateurs en adviseurs die bruikbaar zijn zodra ze een warmtepomp willen installeren. Het document sluit af met een lijst aan oplossingen voor de woningbouw waarmee de markt direct kan starten en waardoor ontwerpers met de juiste vertrekpunten kunnen rekenen en zo belemmeringen wegnemen. Uiteraard benoemt het document ook de uitgebreidere mogelijkheden van congestiemanagement. 

Meer weten? Download de whitepaper hier.