Meer dan de helft van de Nederlands weet niet exact waar een overspanningsbeveiliging voor dient en of er één in huis aanwezig is. Dat blijkt uit onderzoek van BouwKennis, in opdracht van Duurzaam Gebouwd-partner ABB. “Omdat we door klimaatverandering steeds vaker onweersbuien mogen verwachten, is zo’n beveiliging geen overbodige luxe.”

Tijdens een blikseminslag ging het mis voor zendamateur Johan van Dijk. “Op een totaal onverwacht moment, zonder dat er onweer voorspeld was. Normaal gesproken ontkoppel ik alles wanneer er onweer aankomt, maar dat wist ik nu dus niet.” De bliksem sloeg in een van zijn antennes in. Via de coaxkabel liep de spanning door naar het radiohokje twee verdiepingen lager.

Daar veroorzaakte de inslag grote schade. “Eigenlijk bleek alles stuk wat op de een of andere manier was aangesloten.” Niet alleen in zijn radiohok, ook sommige op het lichtnet aangesloten apparaten waren kapot. “De oplader van mijn scheerapparaat deed het bijvoorbeeld niet meer, evenals een ouderwetse gloeilamp.”

De stroom liep via de antenne naar een zender die op de computer aangesloten was, vandaar via de router naar de telefoonleiding en zo de aarde in. Daarmee was de verwoestende tocht van de bliksem helaas nog niet afgelopen. “Pas later bleek dat de stroom via het aardnet ook bij mijn buren binnen was gekomen. De thermostaatregelaars zijn bijzonder gevoelig: in vrijwel de hele buurt werkten ze niet meer. Maar ook de gloednieuwe televisie van een buurman was kapot, een ander had een paar defecte ledlampen en weer een ander storing in de omvormer van de zonnepanelen. In het hele blok, en zelfs nog een paar straten verder, was de aardlekschakelaar omgegaan.” Zo ontstaat schade ook meestal: niet door blikseminslag in eigen huis, maar juist door inslag bij de buren, in een transformatorkastje buiten of elders in de straat.

Een correct geïnstalleerde overspanningsbeveiliging had de schade bij Johans buren kunnen voorkomen. Deze ‘blokkeert’ de spanning zodra er meer dan 230 volt op komt. Aangeraden wordt om zo’n overspanningsbeveiliging in te bouwen in de meterkast. Beveiligingen via stopcontacten en stekkerblokken volstaan niet bij een inslag. Via een website kan nagegaan worden of de meterkast veilig is.

Blikseminslag

In Nederland slaat de bliksem circa 100.000 keer per jaar in, zo’n 2 of 3 keer per jaar zelfs per vierkante kilometer! Ook een blikseminslag op 2 kilometer afstand kan door inductie tot schade leiden. In een bliksem kan de spanning oplopen tot 100 miljoen volt, waar de meeste apparaten maar een voltage van 230 kunnen verdragen. Branden die uitbreken na een blikseminslag beginnen vaak in de elektrische installatie.