Gedreven door nieuwe technologie en ondernemende inwoners worden onze steden zichtbaar en voelbaar veranderd. Bij Smart Cities komen digitalisering en verstedelijking samen, met als doel welzijn en welvaart te vergroten. In het eerste deel van een tweedelige artikelreeks vertelt ENGIE over de ontwikkelingen op deze gebieden en wat duurzaamheid met deze omgevingen van doen heeft.

De samenwerking tussen ondernemers, onderwijsinstellingen, overheid en burgers is een belangrijke schakel om te komen tot een Smart City. Het gebruik van ‘slimme’ technologie die aansluit bij de behoefte van de burgers staat hierbij centraal. Co-creatie vormt meer en meer een wijze om ontwikkeling en sturing te geven aan een Smart City.

Er is dus geen 'beste' Smart City, omdat de lokale omstandigheden en belanghebbenden bepalen welke technologische en sociale innovaties toegepast worden. Niet alle Smart Cities zijn hetzelfde en niet alle Smart Initiatives kunnen overal toegepast worden. De mens staat altijd centraal, en bepaalt de toekomst van een stad.

Smart Cities ontstaan uit wereldwijde ontwikkelingen

Een Smart City heeft als doel:

1)      de kwaliteit van leven te verbeteren;
2)      het milieu niet te belasten; en
3)      economische groei te bevorderen.

Smart Cities ontstaan uit wereldwijde ontwikkelingen gebaseerd op (disruptieve) digitale en sociale innovaties. Deze worden gedreven door globale ontwikkelingen zoals de bevolkingsgroei en klimaatverandering; dit geeft de noodzaak om efficiënter om te gaan met onze wereld. Het combineert ontwikkelingen op het gebied van:

• Energietransitie: van fossiel naar duurzaam; Klimaatakkoord Parijs.
• Decentralisatie; lokale besluitvorming, ontstaan coöperaties, opkomst deel economie en “micro multinationals”.
• Digitalisatie; maakt de optimalisatie van gebruik mogelijk, en biedt mogelijkheden voor personalisering van diensten.
• Van bezit naar gebruik; intensiever gebruik assets.
• Co-creatie en open innovatie.
• Verstedelijking; 50% woont vandaag in steden; wordt 70% in 2050. 75% van de totale energieconsumptie vind plaats in steden, evenals 80% van de CO₂ uitstoot.

De bekende Amerikaanse auteur Jeremy Rifkin noemt het ‘de 3e industriële revolutie’. Hij beschrijft fases in de ontwikkeling van de wereld, waar een technologie op meerdere terreinen de wereld onomkeerbaar verandert. Op dit moment zien we dat gebeuren met de mogelijkheden die digitale communicatie en het internet ons biedt. Het maakt de wereld kleiner zodat vrijwel iedere producent wereldwijd kan concurreren, en 3D printen opent de deuren naar lokale productie wat invloed heeft op onze logistieke stromen. Deze ontwikkeling geldt ook voor de energiewereld; met het gebruik van duurzame energiebronnen als zon en wind worden de marginale kosten van energie bijna nul, en is energie opwek niet meer het monopolie van grote energiemaatschappijen. Digitalisering stelt ons in staat veel efficiënter met deze bronnen om te gaan, wat zal betekenen dat ons energiesysteem drastisch zal veranderen.

De mens staat centraal

Een stad is niet slim, maar faciliteert bewoners & gebruikers om slim en efficiënt met resources om te gaan. Mensen zijn ‘smart’, een Smart City is dus gebouwd op slimme mensen. Daarin wordt wel gefaciliteerd met slimme technologie, maar de zogenaamde sociale innovaties zijn net zo belangrijk:

• Je eigen auto verhuren (Snapp Car, Uber).
• Je eigen woning verhuren (Air BnB).
• Je eigen energie verkopen (vandebron, ENGIE Opgewekt voor Elkaar).

De inwoners zijn de grootste belanghebbenden in een ‘Smart City’. Het is dus cruciaal hen vanaf het begin te betrekken. Luister naar hun behoeften, eisen en wensen en respecteer ieders mening. De leverende bedrijven moeten open en transparant zijn over hun doelen, ideeën en ambities. Alleen dan kan er samen een ontwikkeling ingezet worden, waarbij de inwoners een groot deel van de waarde creëren en gebruiken.

Smart City en duurzaamheid

Een slimme stad is een duurzame stad. Veel van de huidige initiatieven in Nederland op het gebied van stedelijke ontwikkeling zijn dan ook verbonden aan dit thema, al dan niet onder druk van het Energieakkoord.

In 2013 hebben ruim veertig organisaties zich verbonden aan het Energieakkoord voor duurzame groei. In het akkoord zijn, naast afspraken over energiebesparing, ambities afgesproken met betrekking tot opwekking van duurzame energie: naar 14% in 2020 en 16% duurzame energie in 2023. Het uiteindelijk doel is 80-95 % CO₂-reductie in 2050 (Energierapport). Op dit moment voorziet Nederland in ongeveer 5,6% duurzame energie en heeft op dit vlak dus nog een hele weg te gaan.

Een Smart City optimaliseert het gebruik van schaarse goederen

Een Smart City is gebouwd op een infrastructuur die het mogelijk maakt om efficiënter om te gaan met schaarse middelen. Door het gebruik van assets te optimaliseren is er winst te halen in tijd en geld voor de bewoners, en draagt het bij aan de verdere verduurzaming van de maatschappij.

Door Big Data te verzamelen en analyseren kan je gedrag voorspellen (predictive) en zelfs aansturen (prescriptive). Deze intelligentie noemt men ‘smart’. Belangrijk zijn:

o    Innovatieve techniek; nieuwe systemen worden zuiniger en duurzamer, de prijs van zonnepanelen daalt nog steeds terwijl de opbrengst stijgt.
o    Menselijk gedrag; gedrag beïnvloedt in hoge mate het gebruik van nieuwe technologie of besparende maatregelen. Denk aan het gebruik van de fiets in plaats van een auto.
o    Integrale aanpak; technologieën hebben invloed op elkaar. Ze kunnen elkaar versterken, maar ook opheffen. Een integrale aanpak, waarin ook het gebruik meegenomen wordt is essentieel.
o    Digitalisering / Big Data / Internet of Things; er wordt steeds meer informatie verzameld om het leven makkelijker te maken; daartoe wordt Big Data verzameld en zodanig geanalyseerd en gefilterd dat alleen het nuttige aangeboden wordt.

Een slimme stad maakt een circulaire economie mogelijk – bijvoorbeeld door digitale hulpmiddelen te gebruiken om organisch afval van supermarkten optimaal om te zetten in biogassen die de voertuigen kunnen aandrijven waarmee de boodschappen worden bezorgd. Net zoals de deeleconomie wordt aangedreven door online connectiviteit helpen slimme technologieën ons om vraag en aanbod voor hulpbronnen en goederen gedurende hun hele levenscyclus op elkaar af te stemmen.

Goede voorbeelden zijn:

• hoe voorkom ik dat ik stilsta in een file. Goed voor jou (want geen tijd verloren), goed voor de stad (betere bereikbaarheid) en goed voor het milieu (minder uitstoot).

Minder goede voorbeelden zijn:

• Het sturen van gepersonaliseerde reclame als je langs een winkel loopt. Een enkeling zal het fijn vinden, maar velen zien het als inbreuk op privacy.

Het terrein is dus nog in ontwikkeling! Lees in deel 2 van deze tweedelige artikelreeks meer over de invloed die Engie kan hebben op Smart Cities, energievoorzieningen en infrastructuur.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jeanke van der Haar.